Langegracht (1)


Deze rubriek gaat over het gedeelte van de Langegracht tussen de Korte Mare en de Zandstraat.




- 17e eeuw -

De kaart van Blaeu
De gracht in het midden is de huidige Langegracht.





- 1850 -

kaart Van Campen
De situatie t.o.v. de 17e eeuw is nauwelijks gewijzigd.
De Langegracht werd ook wel Langere Langegracht genoemt





- 2016 -

topografische kaart
De Langegracht maakt nu deel uit van de Cityring, die tegenwoordig 'Centrumroute' heet.




- ± 1900 -

Langegracht
gezien vanaf Langegrachtsbrug bij de Korte Mare in de richting van de Volmolenbrug.
Rechts staat de fabriek van Clos & Leembruggen met luchtbrug, die de verbinding vormt het het gebouw aan de Derde Binnenvestgracht.

foto: H.G.A. Obreen

- ± 1900 -

Langegracht
gezien van de Volmolenbrug naar de Oostdwarsbrug.

foto: H.G.A. Obreen






- 1964 -

Langegracht hoek Korte Mare
Het hoekpand is Korte Mare 14.
Rechts daarvan staan de panden Langegracht 2, 4 en 6.
Helemaal rechts is een stukje te zien van het oude kantoorpand van Clos & Leembruggen.

foto: B.B.M. Jansen

- 2016 -

Oud en nieuw
De gebouwen van Clos & Leembruggen zijn gesloopt. Meestal sneuvelt er dan in de omgeving nog wel wat, maar de eerste drie panden hebben het overleefd.





- 1962 -

Langegracht hoek Korte Mare
De luchtbrug verbindt het fabriekspand van Clos & Leembruggen aan de Derde Binnenvestgracht met het gebouw aan de zuidzijde van de Langegracht, waar nu de Digros gevestigd is.
Op de achtergrond staat de schoorsteen van het energiebedrijf.

foto: B.B.M. Jansen

- 2016 -

Appartementen
Op de plaats van de fabriek worden in 1986-1987 woningen en bedrijfsruimten gebouwd.





- ± 1955 -

Clos & Leembruggen
Op de gevel van het kantoorgebouw van Clos & Leembruggen staat: '1766 P Clos & Leembruggen 1916'.
Het pand links is nummer 6.
Rechts van het kantoorgebouw staan de nummers 14, 16, 18, 22, 24, 26.
Tussen 18 en 22 zit een poortje (nr 20).
De huizen rechts van het kantoorgebouw zijn in 1963 afgebroken. Op die plek heeft nog enkele decennia een aanbouw van de fabriek van Clos & Leembruggen gestaan.

foto H. Kleibrink

- 2016 -

Nieuwbouw
Bij de sloop van het fabriekscomplex is ook het pand nummer 6 tegen de vlakte gegaan.
De nogal fletse nieuwbouw is een ontwerp van Fons Verheijen.





- 27 augustus 1958 -

Clos & Leembruggen
de nummers 16, 18, 20 (poortje), 22, 24 (onder de brug)
26, 28, 30, 32 (Zwanenpoort) 34 (schutting), 36, 38, 40(half).

foto H. Kleibrink

- 2016 -

Nieuwbouw
Rechts zijn nog enkele van de oude huisjes te zien. Het zijn de nummers 36, 38, 40(half).





- ± 1975 -

Clos & Leembruggen
heeft het fabriekspand aan de zuidzijde van de Langegracht afgestoten en de loopbrug is verdwenen. Helemaal links is een deel te zien van de belettering van meubelcentrum Mijnders dat sinds april 1973 gevestigd is in het fabriekspand aan de zuidzijde.
Aan de overzijde (noordzijde) van de Langegracht is links een deel te zien van het kantoorgebouw van Clos & Leembruggen. Rechts daarvan bevindt zich de lage bebouwing die daar in 1965 is neergezet. Het grote witte fabrieksgebouw aan de Derde Binnenvestgracht zit nu niet meer verscholen achter de huizen.
Rechts van de lage nieuwbouw van Clos & Leembruggen staan de panden 36, 38, 40, 40ab, en 42 (half). Tussen 40 en 40ab zit de toegang tot het Jan Willemshof.

foto: Monumentenzorg

- 2016 -

Nieuwbouw
Mijnders heeft plaats gemaakt voor Bristol en Action.
De fabriek aan de noordzijde is volledig uit het stadsbeeld verdwenen.





- 15 februari 1961 -

Langegracht noordzijde
de nummers 36, 38, 40, poortje Johan Willemshof, 40ab, 42, 44, 46 (herbouwd), Reineveststeeg
Op de rechterhoek van de Reineveststeeg staat de vleeswarenfabriek van Vianda. Daarna volgt een rijtje huizen dat inmiddels ook niet meer bestaat. Het zijn de nummers 58 t/m 66.
Daarna komt het administratiegebouw van het energiebedrijf.
Helemaal achteraan staat de nieuwe elektriciteitscentrale (gebouwd in 1953).

foto: H. Kleibrink

- 2016 -

Langegracht noordzijde
Nummer 36 staat er nog, al is de bovenste helft van de gevel verdwenen.
Voorbij de Reineveststeeg is er veel veranderd. Op de plek van Vianda staat het nieuwe kantoorgebouw van het energiebedrijf.





- 1972 -

Langegracht 66
Dit pand dateert van 1941 en het is gebouwd door G. Ravensbergen die daarvoor al op deze plek zijn kruideniers- en tabakszaak had.
Ravensbergen overlijdt op 15 maart 1953 op de leeftijd van 85 jaar.
Later is in de winkel het vleeswarenbedrijf 'Hollandia' gevestigd.

foto: Monumentenzorg




- ± 1965 -

Vleeswarenfabriek Vianda
Dit is op de hoek van de Reineveststraat
Het witte pand rechts is nr 58. Het fabriekspand van Vianda wordt gebouwd in 1940. De bedrijf verkeert in 1964 in financiële problemen en moet sluiten. In maart 1968 wordt het gebouw gesloopt.

foto: J van der Reijden

- 2016 -

Kantoorgebouw energiebedrijf
Op de plaats van de fabriek van Vianda komt in 1980 het nieuwe kantoor van het energiebedrijf.







- 1909 -

noordzijde
gezien vanaf de ruďne van Clos & Leembruggen.
In het midden is het begin van de Reineveststeeg te zien.
Helemaal links staat 40ab met het stuk blinde muur boven de toegang van het Jan Willemshof. Daarna komen: 42, 44 en 46, Reinevesteststeeg, 48, 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64.
Tussen 60 en 62 zit een kleine opening. Dit is de toegang tot het Koninginnehof.
de nummers 48 t/m 56 zijn in 1940 afgebroken voor de bouw van het fabriekspand van Vianda.



- 1909 -

de nummers 58-70
Op deze foto is nog net iets meer te zien van de laatste huizen.
Helemaal links: een deel van 56, daarna: 58, het poortje van het Koninginnehof, 62, 64, 66, 68, 70.
70 en volgende zijn gesloopt voor de bouw van het adminsitratiekantoor van het Energiebedrijf.





- 1934 -

Koninginnehof
v.l.n.r.: nr 56 (gedeeltelijk), 58, 60, toegangspoort tot het Koninginnehof, 62,64, 66, 68, administratiekantoor van het Energiebedrijf.

pentekening: L.K. Zeldenrust




- begin 20e eeuw -

Het ketelhuis van de Stedelijke Lichtfabrieken
Links is een deel van het administratiekantoor te zien.



- 2016 -

De centrale
Het oude administratiekantoor is in 1981 afgebroken.
De nieuwe centrale is gebouwd in 1953 en uitgebreid in 1986.





- begin 20e eeuw -

De oude centrale
Links staat het ketelhuis van de stedelijke Lichtfabrieken.
Het gebouw voor de rechter schoorsteen is de vuilverbranding, gebouwd in 1913-1914. Daarvoor werden enkele huizen door de gemeente aangekocht en gesloopt.
Rechts staan twee overgebleven panden. Vermoedelijk zijn dit nummers 132 en 134 (hoek Korte Zandstraat).



- 2016 -

De nieuwe centrale
Het gebouw van de vuilverbranding staat er nog.





- 1962 -

Gasfabriek
Het terrein van de Gasfabriek reikt tot aan de Oostdwarsgracht. Rechts is nog net de Oostdwarsbrug te zien.
Voor de bebouwing die daarna volgt, zie: Langegracht (2)

foto: B.B.M. Jansen

- 2016 -

Tweelinggebouw
Een klein overgebleven stukje van de muur herinnert nog aan de gasfabriek. Inmiddels is dat ook gesloopt.
Het grote gebouw links is het Tweelinggebouw. Dit bedrijfsverzamelgebouw is genoemd naar de Tweelingstraat, die destijds is opgeslokt door de gasfabriek.





- 1910 -

Hartevelt
Tegenover de gasfabriek staan de fabrieksgebouwen van Hartevelt.
Helemaal links staat het hoekpand Zandstraat 25.



- 2016 -

Bedrijfsverzamelgebouw
De fabriek van Hartevelt is nu in gebruik als bedrijfsverzamelgebouw.
De nieuwbouw op de hoek van de Zandstraat is van 1975.


Hartevelt
De geschiedenis van de destilleerderij begint in 1734. Dan koopt Willem van Aken een suikerraffinaderij aan de Langegracht en hij begint daar de destilleerderij. De naam Harteveld (toen nog met de d) duikt op als Abraham Harteveld het bedrijf in 1780 overneemt. De zaak floreert en blijft tot in de 20e eeuw in handen van de familie Hartevelt. De laatste telg, Jacob Hartevelt Abrzn. overlijdt op 2 november 1917. De naam Hartevelt blijft voortbestaan in de bedrijfsnaam ‘Distilleerderij “De Fransche Kroon”, v/h Hartevelt & Zoon’. Het bedrijf groeit nog steeds en er vinden diverse overnames plaats. Begin 1968 wordt Hartevelt zelf overgenomen door Bols in Nieuw-Vennep. Aan de Langegracht wordt dan geen jenever meer geproduceerd. Als merknaam blijft Hartevelt bestaan en het wordt het grootste Nederlandse jenevermerk.




- 1964 -

Verdwenen panden hoek Volmolengracht
v.l.n.r. nummer 20 (half), 22, de nummers 24, 26, 28 en 30 zijn in 1980 afgebroken.

foto: B.B.M. Jansen

- 2016 -

Appartementen
De hoek van de Volmolengracht ligt jarenlang braak. In 1997 wordt er een appartementecomplex gebouwd. Van het nieuwe gebouw kan gezegd worden dat er een zorgvuldige overgang is gemaakt van kleinschaligheid naar de massaliteit van de Langegracht. Aan die kant is het gebouw al minder interessant. Toch is dit een van de weinige nieuwe gebouwen aan de Langegracht dat nog een beetje alure heeft.


De oorspronkelijke bebouwing uit de 17e eeuw was hier nog heel goed zichtbaar. De panden 26, 28 en 30 hebben op de begane grond aanpassingen ondergaan, maar verder zijn ze nog bijzonder gaaf. Wel is op deze foto al te zien dat ze zwaar verwaarloosd zijn. Begin jaren zeventig wil garagehouder Berk van de Kaasmarkt in samenwerking met Shell op deze plek een pompstation beginnen, maar de plannen gaan niet door. Intussen heeft Berk als eigenaar van de panden een 20-jarig een huurcontract afgesloten met Shell. Berk profiteert daar goed van en noch hij noch Shell doet iets aan het onderhoud. Het gaat om rijksmonumenten en in de loop van de jaren zeventig gaat de gemeente zich ermee bemoeien, maar die krijgt niets voor elkaar. In juli 1978 stort de gevel van nummer 26 in. Eind februari 1980 worden de panden gesloopt wegens instortingsgevaar. Dit gebeurt kennelijk in opdracht van de gemeente. De Rijksmonumentendienst heeft toestemming verleend op voorwaarde dat de gebouwen goed gedocumenteerd worden zodat ze later herbouwd kunnen worden. Als extra conditie geldt daarbij dat de funderingen intact moeten blijven omdat er anders geen sprake meer kan zijn van restauratie. De slopers zijn goed op dreef en ze halen alles weg, inclusief de fundering. Uiteraard kan niemand vertellen waarom dit zo is gelopen. Berk zit er niet mee. Hij vindt het prima dat ‘die ouwe troep’ is opgeruimd en voorlopig int hij nog de huur van Shell. Pas in de jaren negentig, als het huurcontract is verlopen, verwerft de gemeente de grond. Het duurt nog tot 1997 eer begonnen wordt met de bebouwing van het braakliggende terrein.



- 1924 -

J.J. Krantz & Zoon
Zuidzijde van de Langegracht vanaf de hoek van de Volmolengracht tot aan de fabriek van Clos & Leembruggen (nr 5). De nummers 7-25 horen bij de fabriek van J.J. Krantz & Zoon.
Krantz heeft in 1933 een vergunning gekregen voor het gedeeltelijk verbouwen van het fabriekscomplex. Vermoedelijk zijn toen de nummers 7 en 9 herbouwd. Dit gedeelte en het grote pand nr 11 zijn volledig verwoest bij de brand in 1956. Waarschijnlijk zijn de nummers 13-15 ook beschadigd door de brand. Op de plek van 7-15 is de doosvormige nieuwbouw gekomen (zie verderop de foto van J. Holvast).
Nr 17 is in de jaren dertig vervangen door nieuwbouw.
de nummers 21 en 23 zijn blijven staan tot de sloop in ± 1981. Op de plek van 25 en 27 is vermoedelijk in de jaren dertig iets anders neergezet.
Op de plaats van de gebouwen van Krantz is in 1984-1986 het nieuwe politiebureau gebouwd.
Op de plek van nr 29 tot aan de hoek van de Volmolengracht is in 1997 een appartementencomplex gerealiseerd.




- 1973 -

Langegracht 37

foto: Monumentenzorg

- 1973 -

Langegracht 35.


 foto: Monumentenzorg

- 1973 -

Langegracht 31


 foto: Monumentenzorg




- ± 1900 -

De fabriek van J.J. Krantz & Zoon
Het huis aan de linkerkant is Langegracht nr 25.
Het gebouw in de verte is een van de panden van Clos & Leembruggen, dat met een loopbrug verbonden is met de fabriek aan de Derde Binnenvestgracht.

foto: J. Goedeljee

- 2016 -

Politiebureau
Op de plaats van de fabriek van J.J. Krantz & Zoon wordt in 1984-1985 het nieuwe politiebureau gebouwd.





- ± 1900 -

De fabriek van J.J. Krantz & Zoon
In 1909 brandt het gebouw volledig uit. Het huis aan de rechterkant is nummer 9.

foto: J. Goedeljee

- 2016 -

Action, Bristol en Digros
Het voormalige fabrieksgebouw van Clos & Leembruggen biedt nu onderdak aan Action, Bristol en Digros.







- 1973 -

Mijnders meubelen
Het fabriekspand van Clos & Leembruggen is direct na de brand van 1909 herbouwd. ± 1972-'73 wordt het gebouw afgestoten door de inmiddels noodlijdende textielfabrikant. Op 12 april 1973 wordt hier het meubelcentrum van Meinders geopend.

foto: J. Holvast

- 2016 -

Dirk
Digros, inmiddels omgedoopt tot Dirk, is vanaf de opening op 14 augustus 1980 een drukbezocht winkelcentrum.
De oude gevel zit verborgen achter de puien en gevelementen die er begin jaren tachtig tegenaan zijn gehangen.





- 1964 -

J.J. Krantz & Zoon
De nieuwbouw na de brand van 1956.



- 2016 -

Politiebureau
Het nieuwe politiebureau wordt in april 1985 in gebruik genomen.





- 1964 -

J.J. Krantz & Zoon
Het meest oostelijke stukje van het fabriekscomplex van J.J. Krantz & Zoon, dat de brand van 1956 heeft overleefd.