Lammermarkt





- 17e eeuw -

De kaart van Blaeu
De gracht in het midden is de huidige Lammermarkt.
Op het terrein waar nu de parkeergarage wordt gebouwd stond een volledige woonwijk.





- 1850 -

kaart Van Campen
De situatie t.o.v. de 17e eeuw is nauwelijks gewijzigd.
De Lammermarkt heette toen nog Korte Langegracht.





- 1879 -

kaart Van Campen
De Korte Langegracht is gedempt (1876) en heet nu Lammermarkt.
Aan de kant van de Mare is de gemeenteschool voor minvermogenden gebouwd.


De Leidse veemarkt blijft groeien en kampt voortdurend met ruimtegebrek. In 1904 komt de gemeente met een uitbreidingsplan. De echte oplossing is verplaatsing van de veemarkt naar een terrein buiten de bebouwde kom, maar dat gaat veel geld kosten en veel ondernemers zullen schade leiden als de veemarkt weggaat uit de binnenstad. Wel haalbaar is het uitbreiden van het marktterrein door het slopen van een aantal huizen, grenzend aan het gebied van de Lammermarkt. Het gaat om het Cameleonshofje en de huizen tussen Lammermarkt, Wijkstraatje, Tweede Binnenvestgracht en de Guldemanspoort. De huizen worden in 1906 gesloopt.




- 1924 -

stadsplattegrond
Een deel van het woonwijkje aan de noordkant van de Lammermarkt is in 1906 gesloopt om meer ruimte te maken voor de veemarkt. De Tweede Binnenvestgracht is gedempt in 1883.



In de jaren dertig is de situatie onhoudbaar. Zelfs de Steenstraat en een deel van de Oude Singel worden gebruikt voor marktactiviteiten. In 1934 brengt de Commissie voor de Markt- en Havendienst advies uit. Er is op dat moment onvoldoende geld voor de aanleg van een nieuw marktterrein. Voorgesteld wordt om het bestaande terrein te verbeteren. Er komt een parkeerterrein op het Schuttersveld en een (tijdelijke) brug over de singel. De nog resterende huizen westelijk van de Korte Scheistraat kunnen gesloopt worden en het marktterrein kan worden uitgebreid tot aan de singel.
In september 1935 is dit plan gerealiseerd en kan het vernieuwde en vergrote marktterrein in gebruik worden genomen.




- 1951 -

stadsplattegrond
De rest van het woonblok is begin jaren dertig gesloopt en het marktterrein is uitgebreid tot aan de Singel. Alleen van de Joodse begraafplaats is een stukje intact gebleven. Over de singel is een nieuwe brug gelegd en het Schuttersveld is in gebruik genomen als parkeerterrein.
In 1961 wordt ook het terrein van de Joodse begraafplaats bij de markt getrokken. De stoffelijke resten worden overgebracht naar de begraafplaats in Katwijk.





- 2016 -

topografische kaart
De Lammermarkt maakt nu deel uit van de Cityring, die tegenwoordig 'Centrumroute' heet.
De ondergrondse parkeergarage wordt in het voorjaar van 2017 in gebruik genomen.




- ± 1870 -

De voormalige Korte Langegracht, nu Lammermarkt
Gezien vanaf de Nieuwe Beestenmarkt in de richting van de Mare.
Rechts is boven de bomen is het dak van de Bethlehemskerk te zien.

foto: J. Goedeljee

- ± 1870 -

De voormalige Korte Langegracht, nu Lammermarkt
Gezien in de richting van de Nieuwe Beestenmarkt.

foto: J. Goedeljee






- ± 1860 -

Hoek Korte Mare - Korte Langegracht, nu Lammermarkt
Gezien vanaf de Langegracht.
Rechts is boven de bomen het dak van de Bethlehemskerk te zien.
foto: Groenewold, HVOL

- 9 augustus 2016 -

overkluizing
Ten behoeve van de verkeersader Langegracht-Lammermarkt heeft de Korte Mare een overkluizing gekregen.





- ± 1860 -

Hoek Korte Langegracht - Korte Mare
Aan de noordzijde van de Korte Langegracht (op de foto rechts) zal in 1863 de fabriek van J. Parmentier & Zonen verrijzen.

foto: J. Goedeljee

- 8 december 2016 -


De fabriek van Parmentier is in 1993-1995 vervangen door een complex met winkels, kantoren en appartementen.





- begin 20e eeuw -

Oude bebouwing aan de noordzijde van de Lammermarkt
De gracht is 1876 gedempt. Dit zijn huizen die in 1906 worden gesloopt voor de uitbreiding van het terrein van de veemarkt. In het midden (voor Molen de Valk) is het Wijkstraatje te zien. Links daarvan staat het blokje van het Cameleonshof.




- 1935 -

Hoek Lammermarkt - Korte Scheistraat
Lammermarkt, gezien in de richting van de Nieuwe Beestenmarkt.
Deze huizen worden in 1935 gesloopt, bij de tweede uitbreiding van het marktterrein. Alleen het pand op de rechterhoek van de toenmalige Korte Scheistraat blijft staan tot 1993 als op die plek nieuwbouw wordt gerealiseerd.

foto: HVOL

- 19 augustus 2016 -


Het is hetzelfde plekje, maar van het oude beeld is helemaal niets meer terug te vinden.






- begin 20e eeuw -

De Lammermarkt
Gezien in de richting van de Korte Mare.
Op de achtergrond staat de stalen overkapping t.b.v. de veemarkt.
Daarachter is vaag de gemeenteschool te zien.




- 19 augsutus 2016 -

Lammermarkt nummers 7-19
Van de halsgeveltjes zijn de nummers 9 (toko Iboe Tjilik) en 7 (nu een garage) nog over.
Links van nummer 9 loopt nog steeds het Fokkestraatje, hoewel het inmiddels is afgesloten met een hek.
Op de plaats van de nummer 11 en 13 wordt in 1935 een nieuw pand neergezet. Het lijkt een dubbel winkelpand met bovenwoningen, maar de begane grond is vanaf het begin helemaal in gebruik genomen door J. Kossen die hier introk met zijn cafébedrijf dat hij 'Café Marktzicht' noemde. Café Marktzicht blijft tot ongeveer 1960. Op dit moment zit hier Pizzeria Palermo.



- 19 augustus 2016 -

Lammermarkt, nummers 1, 3 en 5
Op de plek van de drie andere wevershuisjes wordt in 1907 een groot pand gebouwd, waar decennialang een café in gevestigd is. Eerst heet het Café restaurant Rijnland, later Café Bambergen. De architect is P.J. Perquin.
Eind jaren vijftg komt daar de Leidse verfhandel 'De Valk'. In 1974 wordt deze firma geliquideerd, maar de verfhandel blijft bestaan en wordt voortgezet door Sigma Coatings. Medio jaren tachtig neemt W.P. Hartwijk het pand over en betrekt het bij het winkelpand Nieuwe Beestenmarkt 7-11. ± 2013 stoot Hartwijk de panden aan de Nieuwe Beestenmarkt af en wordt de winkel voortgezet op Lammermarkt 3.





- 3 oktober 1904 -

hoek Lammermarkt-Nieuwe Beestenmarkt
In het hoekpand Nieuwe Beestenmarkt 23 is al voor 1890 een koffiehuis gevestigd. Het gebouw direct daarachter hoort bij dit perceel.



- 22 augustus 2016 -

hoek Lammermarkt Nieuwe-Beestenmarkt
Begin 20e eeuw wordt op deze plek het huidige pand neergezet. Vanaf ± 1919 heeft J.C.G. Verhoeven hier een café en hotel. Het bedrijf moet het vooral hebben van de marktactiviteiten. Als de veemarkt eind 1969 uit de binnenstad verdwijnt, sluit Verhoeven (inmiddels 69) zijn zaak.
Op 17 juli 1981 opent Foto Printhouse hier een nieuwe vestiging.
In april 2000 begint hier Uitzendbureau 65+.
Er zit een poos een wasserette in en sinds januari 2015 is het weer een café.





- 1962 -

De veemarkthal op de Lammermarkt
De veemarkt blijft tot eind 1969 op de Lammermarkt. De bouw van de veemarkt-sporthal aan de Willem de Zwijgerlaan komt moeizaam tot stand. Eind 1965 worden de palen geheid. Met de bouw wordt pas eind 1967 begonnen.
Op 14 januari 1969 wordt de oude veemarkthal op de Lammermarkt gesloopt. De conditie van het bouwwerk is zo slecht dat het niet verantwoord is om het langer te laten staan.
Op 18 september 1969 wordt de Groenoordhal officieel geopend. De eerste veemarkt wordt daar gehouden op vrijdag 10 oktober 1969.

foto: B.B.M. Jansen




- begin 20e eeuw -

De Gemeenteschool
Gezien vanaf de Langegracht in de richting van de Lammermarkt.
De school wordt gebouwd in 1878, twee jaar na het dempen van de Korte Langegracht. Later is hij in gebruik door de Geneeskundigedienst, de voorloper van de GGD. Hier zit in die tijd ook de schooltandarts. ± 1964 wordt het gebouw afgebroken.



- 9 augustus 2016 -

verkeersader
Het is makkelijker voorstelbaar dat hier ooit een gracht was dan dat er een schoolgebouw heeft gestaan.





- begin 20e eeuw -

De overdekte veehal voor varkens
Gezien vanaf de kant van de Korte Mare in de richting van de Nieuwe Beestenmarkt.
Rechts is nog een stukje van de gemeenteschool te zien.



- 2016 -








- tweede helft jaren zestig van de 20e eeuw -

Hoek Korte Mare - Lammermarkt, zuidzijde
Het schoolgebouw is afgebroken.
Het witte pand is van Kleine's Chemische Fabrieken.
Het gebouw met de topgevel is de Bethlehemskerk



- 9 augustus 2016 -








- 1970 -

zuidzijde Lammermarkt
met rechts het begin van de Lange Scheistraat.
In het pand Lammermarkt 43 op de hoek van de Langescheistraat begint M.P. de Wilde in 1962 het Airconditioningbureau. Mogelijk heeft hij het pand laten bouwen. Het is modern, functioneel, oogt prettig en past in de omgeving. In 1966 verandert de naam van het bedrijf in N.V. Aircon, luchtbehandeling en CV. Aircon blijft tot in ieder geval tot begin 1977.
Van eind 1978 tot eind 1979 wordt het pand gebruikt door Electrobouw, een bedrijf in elektrische apparaten en gereedschap.
Op 1 november 1981 betrekt uitvaartcentrum Ad Sanctos het gebouw. Dit bedrijf blijft tot september 1998.

H. Kleibrink

- 22 augustus 2016 -


In 2013-2014 wordt gebouwd aan een muziekcentrum in de Marktsteeg, waarbij ook de bestaande bebouwing aan de Lange Scheistraat wordt betrokken. Daarvoor wordt een deel van de Lange Scheistraat gesloopt, inclusief Lammermarkt 43. Op deze plek hoefde geen historisch pand te worden opgeofferd, wat een vrijbrief leek in te houden voor een architectonisch experiment. Het ontwerp van Ector Hoogstad Architecten werd een bouwwerk van roestend staal. De bruine massa beperkt zich niet alleen tot de gevel aan de Lammermarkt, maar zet zich voort tot ver over de helft van de Lange Scheistraat. De enige verdienste van dit bouwwerk is dat het een waagstuk is. Gedurfd, maar niet geslaagd.





- 2013 -

Sloop Lange Scheistraat
De gevelwand van de Lange Scheistraat was al een heel eind verrommeld. Dat is niet best voor de laatste historische gevels die er nog staan. Ze leggen het loodje als het bouwplan voor het poppodium De Nobel wordt gerealiseeerd.



- 22 augustus 2016 -


Door het monotone materiaalgebruik is de gevelwand in de Lange Scheistraat verworden tot een vormloos blok dat een groot deel van de straat domineert. Nu is er bijna niets meer over van het oude karakter van deze straat. De andere kant wordt al in beslag genomen door een vleugel van De Lakenhal, in de vorm van een volkomen misplaatst stadspaleis.