Pelikaanstraat (2)
Het wegenplan van 1959 voorziet in het doortrekken van de Pelikaanstraat richting Langegracht en vandaar verder naar de Marnixstraat, met een aansluiting op de Willem de Zwijgerlaan. Er zal dus nog veel gesloopt moeten worden.
 - eind 19e eeuw - Pelikaanstraat gezien vanaf de Haarlemmerstraat, richting Oude Vest. |
 - 2013 - |
Het monumentale hoekpand Haarlemmerstraat 238 van stomerij De Zwitsersche en de RK jongensschool gaan als eerste tegen de vlakte.
 - ± 1955 - hoek Pelikaanstraat-Haarlemmerstraat voor de doorbraak van 1968 |
 - 2015 - |
Haarlemmerstraat 238
Haarlemmerstraat 238 was lange tijd een beeldbepalend element in de Haarlemmerstraat, maar nu rijdt op deze plek het verkeer vanaf de Langegracht naar de Hooigracht. De Pelikaanstraat was vroeger een smal straatje. De bebouwing aan de oostzijde (kant van de Haven) moet wijken voor het plan voor een nieuwe noord-zuidroute door de Leidsche binnenstad.
In 1890 wordt het pand op deze hoek bewoond door slager W.P. Lamboo, geboren 21 maart 1863, H.P. Lamboo laat het pand herbouwen in 1886. Het krijgt dan de gedaante zoals op de foto hierboven. De architect is Jacobus van der Heijden. Tijdens de bouw zit de slagerswinkel op Haarlemmerstraat 215. In maart 1886 neemt Lamboo zijn nieuwe winkel in gebruik. In maart 1891 wordt de slagerij voortgezet door de familie Van Maastricht. Ze blijven tot in ieder geval 1939.
Op 28 juli 1942 komt hier kledingmagazijn ‘Centrum’.
Op 1 oktober 1949 verschijnt de eerste advertentie van stomerij ‘De Zwitsersche’. Dit bedrijf blijft tot de sloop van het pand in oktober 1968.
Haarlemmerstraat 240
Het pand met de brede pompeuze gevel is de R.K. Parochiale School voor LO. Eerst was dit een R.K. jongensschool. Aan de achterkant grensde hij aan een andere school, met als adres Pelikaanstraat 20. De twee scholen worden in 1933 samengevoegd. Later zit op Pelikaanstraat 20 een v.g.l.o.-school.
Wie bij dit gebouw aan een kerk denkt, zit op het goede spoor. Plaats er een lantaarn op, zoals de Hartebrugkerk heeft en dan lijkt het plaatje compleet. Oorspronkelijk hadden de katholieken op deze plek een schuilkerk. Het waren kerken die niet als zodanig herkenbaar mochten zijn. In de negentiende eeuw mochten er weer katholieke kerken gebouwd worden. Deze schuilkerk van de Dominicanen werd herbouwd en op 9 november 1846 ingewijd. Als gevolg van een nieuwe parochiële indeling werd het gebouw al snel daarna overbodig. Tot 1857 is het gebouw als kerk in gebruik geweest.
Haarlemmerstraat 242
Rechts van de school staat de onderwijzerswoning. Schoolhoofd J.L. van Heteren woont daar tot zijn overlijden in 1958.
Groenepoort
Tussen Haarlemmerstraat 242 en 244 was een doodlopend steegje dat de Groenepoort heette. De school had daar een ingang. Aan nummer 244, het pand op de hoek van het huidige Pelipleintje en de Haarlemmerstraat, is van voor de doorbraak van de Pelikaanstraat, maar je kunt goed zien dit destijds al als een hoekpand is gebouwd. Zie de foto aan het eind van deze pagina.
|
- eind 1968 - De Zwitsersche is gesloopt Met de sloop van De Zwitserse wordt een begin gemaakt met de doorbraak naar de Oude Vest. |
 - ± 1969 - Kruising Pelikaanstraat - Van der Werfstraat Rechts is een deel van het Agnescollege te zien. De Van der Werfstraat loopt nog door en hij komt met een knik uit op de Oude Vest. |
 - 2015 - De Van der Werfstraat eindigt nu bij de Pelikaanstraat |
 Situatie voor de doorbraak |
 De huidige situatie |
.jpg "Vanderwerfstraat (verdwenen stuk).jpg")
|
- 1 maart 1959 - Het hoekje van het verdwenen stuk Van der Werfstraat Links is een doorkijkje via de Pelikaanstraat in het nog bestaande gedeelte. |
 - 1967 - Oude Vest, met rechts het begin van de Van der Werfstraat. Uiterst rechts is nog een stukje van het schoolgebouw te zien, dat op de rechterhoek van de Van der Werfstraat staat. foto: A. van Vliet |
 - 2015 - De Pelikaanstraat Rechts is nu de Pelikaanstraat te zien. |
 - ± 1965 - Oude Vest met het begin van de Van der Werfstraat. foto: Monumentenzorg |
 - ± 1965 - Oude Vest met het schoolgebouw op de rechter hoek van de Van der Werfstraat. foto: Monumentenzorg |
 - 1947 - Oude Vest, met links het gedeelte tussen Van der Werfstraat en Pelikaanstraat Helemaal links is een stukje te zien van het schoolgebouw op de hoek van de Van der Werfstraat. In het midden, bij het schip, is het begin van de Pelikaanstraat. Op de rechter hoek daarvan staat het Agnescollege. foto: Wissink |
 - 2015 - De Pelikaanhof die op de plaats van het Agnescollege is gekomen. |
 - ± 1925 - Oude Vest met Pauwbrug Rechts van de brug is precies het rijtje huizen te zien dat gesloopt zal worden voor de doorbraak van de Pelikaanstraat. foto: Gemeentewerken Leiden |
 - 2015 - |
 - ± 1970 - Gedeeltelijke doorbraak van de Pelikaanstraat Aan de Oude Vest is alleen nog maar het oude schoolgebouw op de hoek van de Van der Werfstraat afgebroken. Uiterst rechts is nog net het Agnes te zien. De Van der Werfstraat kwam oorspronkelijk uit bij het linker hoekpand. |
 - 2015 - Nieuwbouw De 'monding' van de Pelikaanstraat is een stuk opgeschoven in de richting van de Haven. Het hoekpand van de Van der Werfstraat is nu de hoek van de Pelikaanstraat. |
 - 1971 - Het Agnescollege De Pelikaanstraat is doorgebroken, maar de oude Pauwbrug ligt er nog. Op de achtergrond is zweminrichting 'de Overdekte' te zien. foto: B.B.M. Jansen |
 - 2015 - De Pelikaanhof De nieuwe Pauwbrug ligt een stuk verder richting de Haven. |
 - 29 oktober 1966 - Het Agnescollege, gezien vanaf de Oostdwarsgracht Men is bezig met het dempen van de gracht. |
 - 2015 - Pelikaanhof, gezien vanaf de Oostdwarsgracht Links: nieuwbouw op de Oostdwarsgracht. Rechts: De Pelikaanhof die op de plaats is gekomen van het Agnescollege. |
In het voorjaar van 1971 zijn de bouwplannen voor de studentenflat op het ‘Agnesterrein’ gereed.
De architect heeft zijn best gedaan om het enorme gebouw aan te passen aan de omgeving. Dat is ook wel een beetje gelukt. De opbouw uit segmenten, flatteert enigszins de massaliteit. Door de terrasvormige opbouw lijkt het gebouw minder hoog. De stichting Studentenhuisvesting overweegt om aan het complex de naam ‘Agnes’ te geven als herinnering aan het oude Agneslyceum.
In december 1972 gaat de bouw van start. Op 15 december slaat burgemeester A.J. Vis de eerste paal. In die tijd spreekt men van het ‘Agnescomplex’. Eind 1973 nadert het gebouw zijn voltooiing en de eerste bewoners worden spoedig verwacht. Nog voordat het complex bewoond wordt klinkt al de roep dat er ook iets moet worden gedaan voor de huisvesting van werkende jongeren. Op 10 november wordt het gebouw, dat nog niet helemaal af is, bezet door ongeveer honderd studenten en werkende jongeren. Ze eisen meer en vooral betaalbare woonruimte voor jongeren.
Op de begane grond is bedrijfsruimte gecreëerd. Op 10 juni 1974 opent de Amrobank met veel tamtam een filiaal op Pelikaanstraat 5. Er is een etalagewedstrijd in samenwerking met de winkeliers en een tekenwedstrijd voor kinderen. Wethouder Kret verricht de openingshandeling in het bijzijn van de echtgenote van burgemeester Vis. De bank houdt die middag een zgn. ‘open huis’ (dat was toen nog een erg nieuw begrip).
De naam Agnes is opeens verdwenen. Op 11 november 1974 neemt de artsenpraktijk van H. Kortmann en H. Meyer zijn intrek in de 'Pelikaanhof'.
In juni 1974 zijn er plannen voor een tweede flat, aan de andere kant van de Pelikaanstraat, die bestemd zal worden voor de huisvesting van werkende jongeren. Dit gaat uiteindelijk niet door en het terrein ligt nog jarenlang braak.
Het filiaal van de Amrobank (inmiddels ABN-AMRO) wordt in november 1994 opgeheven.
|
- ± 1975 - De Pelikaanhof Helemaal links: een deel van Garage Werkhoven (Pelikaanstraat 13-15). Rechts daarvan de nummers 11, 7 en 9. Nummer 11 was vanaf begin jaren twintig tot in 1935 een Muziekhandel: 'De Pelikaan' van de Gebr. de Wit. |
 - 1985 - Garage Werkhoven Hoek Pelikaanstraat-Vanderwerfstraat. foto: B.B.M. Jansen |
 - 2015 - Nieuwbouw In 1985 komt er nieuwbouw op de plek van Garage Werkhoven en de panden op de hoek van de van der Werfstraat. |
Na de doorbraak zijn de rafelranden van de sloop nog jarenlang zichtbaar. Om de kolos van de Pelikaanhof voldoende ruimte te geven, heeft de uitgang van de Pelikaanstraat een knik gekregen. Het hoekpand (Pelikaanstraat 5) is daarvoor afgebroken. Intussen zijn ook de nummers 7 en 9 verdwenen. In 1985 komt er nieuwbouw op de plek van Garage Werkhoven en nummer 11, rechts daarvan. Niemand schijnt zich druk te maken om de sloop van deze panden. Het gebouw van Garage Werkhoven is neergezet in 1924 en het is tot begin jaren tachtig in gebruik als garagebedrijf. Het is geen wonder van architectuur, maar het heeft toch meer smoel dan de latere nieuwbouw.
Voor de nieuwbouw wordt de rooilijn een stukje verlegd. Hij voegt zich nu naar de nieuwe rijbaan van de Pelikaanstraat, al lijkt het door de trapsgewijze verspringing niet van harte te gaan.
 - april 1978 - Het einde van de Van der Werfstraat De straat is afgebogen om de Pelikaanhof voldoende ruimte te geven. |
 - 2015 - Nieuwbouw Links de nieuwbouw van 1985. |
 - april 1978 - Het einde van de Van der Werfstraat gezien in de richting van de Pelikaanstraat Op de achtergond is zweminrichting 'de Overdekte' te zien. |
 - 2015 - Nieuwbouw Voor de nieuwbouw (rechts) werd gekozen voor een lichte (lees witte) steensoort, dit om tegemoet te komen aan bezwaren over lichtinval van bewoners aan de Lege Werfsteeg. De blinde zijmuur was een dankbaar object voor graffitispuiters. Dit probleem is opgelost door er een decoratie op aan te brengen. |
 - april 1978 - Pelikaanstraat De oostzijde wacht op een bestemming |
 - 2015 - Nieuwbouw In 1995 wordt de plek eindelijk ingevuld. De grootschalige bouw is te rechtvaardigen als tegenwicht van de Pelikaankolos. Bovendien is dit best een mooi gebouw. |
 - ± 1975 - Oostzijde van de Pelikaanstraat Jarenlang had dit stukje van de Pelikaanstraat veel weg van een boerenerf. |
 - 2015 - Nieuwbouw Het werd een complete metamorfose. |
 - 1973 - Pelikaanstraat, nabij hoek Oude Vest Ooit was dit het einde van de Van der Werfstraat. foto: (verm) B.B.M. Jansen |
 - 2015 - Nieuwbouw De overgebleven oudbouw sluit vloeiend aan op het nieuwe complex. |
|
- 1995 - Het Pelipleintje Bij het bebouwen van de oostzijde van de Pelikaanstraat wordt de hoek met de Haarlemmerstraat vrijgelaten waardoor een pleintje ontstaat. Het krijgt de officieuze naam 'Pelipleintje'. Op zaterdag 17 juni 1995 wordt dit feestelijk geopend door wethouder Tjeerd van Rij. Hij realiseert zich op dat moment niet dat de Pelikaanstraat met de inrichting van het pleintje eindelijk af is. Vanaf 1968 heeft dit tweede stuk van de Pelikaanstraat overhoop gelegen. Al die jaren was zichtbaar dat hier met veel geweld door de bestaande structuur een weg was gebaand ten behoeve van het moderne verkeer. Door de geslaagde nieuwbouw aan deze zijde van de straat is de Pelikaanstraat weer redelijk in harmonie met de rest van de stad. |